Święta Bożego Narodzenia w Niemczech trwają trzy dni: 24 grudnia (Wigilia), 25 grudnia (Boże Narodzenie) oraz 26 grudnia (drugi dzień Świąt). Przygotowania rozpoczynają się już podczas Adwentu, czyli czterech tygodni poprzedzających Wigilię.
24 grudnia obchodzona jest Wigilia, która jednak różni się od polskiej tradycji. Nie obowiązuje w tym dniu post, a wieczór spędza się na wspólnym świętowaniu i wręczaniu prezentów. Prezenty układa się na stole, a nie pod choinką, co wyraźnie odróżnia niemieckie zwyczaje od tradycji innych krajów.
Tradycje świąteczne w niemieckich rodzinach
Przygotowania do Bożego Narodzenia w niemieckich domach pełne są symbolicznych elementów, takich jak wieniec adwentowy. Każdej niedzieli Adwentu zapala się kolejną świecę na wieńcu wykonanym z gałązek jodły lub świerku.
Dzieci w Niemczech uwielbiają kalendarze adwentowe. Każdy z nich zawiera 24 okienka, za którymi ukryte są słodycze lub niewielkie upominki. Codzienne otwieranie okienek buduje atmosferę świąteczną już od początku grudnia.
Choinki, które po raz pierwszy ozdobiono właśnie w Niemczech na przełomie XV i XVI wieku, są ważnym elementem świątecznego wystroju i pojawiają się w domach na kilka tygodni przed Wigilią. Tradycyjnie dekoruje się je piernikami, jabłkami oraz światełkami. Co ciekawe, aż 43% niemieckich rodzin wybiera żywe drzewko, natomiast 24% decyduje się na choinkę sztuczną.
Popularne potrawy na niemieckim stole wigilijnym
W niemieckich domach Wigilia nie jest postna, co różni się od polskich tradycji. Na stole królują między innymi:
- Sałatka ziemniaczana (Kartoffelsalat) z kiełbasą,
- Pieczona gęś (Weihnachtsgans), która podawana jest tradycyjnie z kluskami i czerwoną kapustą,
- różnorodne dania z kapusty,
- a także desery, takie jak marcepanowe figurki i pierniki.
Co ciekawe, w trakcie Wigilii nie łamie się opłatkiem ani nie pozostawia wolnego miejsca przy stole, jak to bywa w Polsce. Jednak pod talerzami często umieszcza się monety, które mają symbolizować dostatek. Niemcy dużą wagę przywiązują do atmosfery świąt, bardziej niż do specyficznych zwyczajów czy potraw.
Większość Niemców (ponad 81%) obchodzi Święta Bożego Narodzenia, lecz zaledwie 15,4% planowało wziąć udział w nabożeństwach kościelnych w 2022 roku.
Niemieckie jarmarki bożonarodzeniowe i ich historia
Jarmarki bożonarodzeniowe, znane jako Weihnachtsmärkte, są jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów świątecznych tradycji w Niemczech. Najsłynniejszy i najstarszy z nich to Christkindlesmarkt w Norymberdze, który sięga XVI wieku.
Co roku zimą organizowanych jest aż około 150 jarmarków bożonarodzeniowych na terenie całych Niemiec. Na każdym z nich można znaleźć lokalne specjały, takie jak grzane wino Glühwein, pierniki Lebkuchen czy pieczone kasztany. Dzieci szczególnie zachwyca możliwość przejażdżek na karuzelach, natomiast dorośli chętnie wybierają ręcznie robione ozdoby świąteczne.
Symbolika kalendarzy adwentowych i wieńców adwentowych
Kalendarz adwentowy z 24 okienkami to tradycja uwielbiana zwłaszcza przez dzieci. Historia tych kalendarzy sięga XIX wieku, kiedy codziennie zapalano jedną świecę w oczekiwaniu na Boże Narodzenie.
Wieńce adwentowe są równie istotnym symbolem tego okresu. Każda z czterech świec symbolizuje kolejną niedzielę Adwentu. Wieniec adwentowy wykonuje się tradycyjnie z zielonych gałązek ozdobionych czerwonymi wstążkami i dekoracjami.
Dekoracje świąteczne charakterystyczne dla Niemiec
Niemcy byli pierwszym narodem, który udekorował świąteczną choinkę, co miało miejsce już w XVI wieku. Tradycyjna choinka w Niemczech, oprócz bombek i światełek, zdobiona jest piernikami, jabłkami oraz słodyczami.
Świąteczne iluminacje w niemieckich miastach pojawiają się już pod koniec października, a ozdoby świąteczne w sklepach dostępne są na wiele tygodni przed świętami. Ulice i place rozświetlają się tysiącem lampek, a domy wypełnia blask ozdobnych świec. W powietrzu unosi się słodki zapach pieczonych migdałów, które można znaleźć na niemal każdym jarmarku.
Kolędy i muzyczne tradycje świąteczne w Niemczech
Kolędy odgrywają szczególną rolę w niemieckich tradycjach bożonarodzeniowych. Wyjątkowo znana jest kolęda „Cicha noc” (Stille Nacht), która powstała w Niemczech w 1818 roku i zyskała międzynarodową popularność.
Śpiewanie kolęd w gronie rodzinnym to zwyczaj praktykowany w niemal całych Niemczech. Ponadto organizowane są koncerty kolęd oraz przedstawienia świąteczne w kościołach. Kolędowanie występuje aż w 90% niemieckich domów, co świadczy o dużym przywiązaniu do tej tradycji.
Znane archiwa zawierają około 12 tysięcy niemieckich kolęd, co podkreśla bogactwo tej części świątecznej kultury.
Boże Narodzenie w Niemczech to czas rodzinnych spotkań, wyjątkowych smaków i pięknych tradycji, które łączą ludzi w ciepłej, świątecznej atmosferze.
